Zarówno psycholog, jak i psychoterapeuta zajmują się wspieraniem ludzi w poradzeniu sobie z różnego rodzaju trudnościami natury psychicznej. Nawet jeśli osoba nie posiada wyraźnych problemów, konsultacja psychologa lub psychoterapeuty może być przydatna w stymulowaniu rozwoju osobistego lub dążeniu do większej harmonii wewnętrznej. Jednak, kiedy w naszym życiu pojawia się poważniejszy kryzys, uzyskanie profesjonalnej pomocy psychologicznej może nawet zadecydować o naszym „być albo nie być” i w skrajnych przypadkach ratować życie. Kiedy już mamy świadomość, że potrzebujemy tego rodzaju wsparcia, pozostaje uzyskanie odpowiedzi na pytanie: do kogo konkretnie się zgłosić? W jakich sytuacjach skierować swoje kroki do psychologa, a w jakich do psychoterapeuty i kim oni właściwie są?
Kim jest psycholog?
Wykształcenie
Jest to osoba, która ukończyła studia magisterskie na kierunku psychologia. Oczywiście wielu psychologów nie kończy edukacji wraz z uzyskaniem dyplomu i kontynuują kształcenie na studiach doktoranckich lub podyplomowych, odbywają liczne kursy i szkolenia.
Charakter udzielanej pomocy
Psycholog może zajmować się przeprowadzaniem różnego rodzaju diagnoz i opinii psychologicznych, np. w zakresie oceny zdolności intelektualnych, opisu temperamentu bądź osobowości. Takie diagnozy mogą być przydatne np. do uzyskania specjalistycznych uprawnień zawodowych, orzeczeń o niepełnosprawności czy w ramach rekrutacji na bardziej wymagające stanowiska pracy. Psycholog może służyć poradą w przypadku trudności szkolnych, społecznych lub emocjonalnych dziecka. Może nas wesprzeć w sytuacji kryzysu życiowego, związanego np. z doświadczaniem przemocy, utratą kogoś bliskiego, rozwodem, uzależnieniem od alkoholu, innych substancji bądź zachowań. Zazwyczaj interwencje psychologiczne są krótkoterminowe (od jednej do kilku wizyt) a zakres udzielanej pomocy jest adekwatny do konkretnego problemu, z którym zgłosił się Klient.
Kim jest psychoterapeuta?
Wykształcenie
Psychoterapeuta jest osobą, która ukończyła studia wyższe w obszarze społecznym, humanistycznym bądź medycznym. Najczęściej są to studia psychologiczne. Dodatkowo, aby uzyskać tytuł psychoterapeuty, musi on ukończyć podyplomową szkołę psychoterapeutyczną w jednym z certyfikowanych ośrodków, która zazwyczaj trwa 4 lata. Poszczególne szkoły różnią się od siebie np. sposobem ujmowania relacji między terapeutą a klientem, terminologią używaną do opisu zjawisk psychologicznych czy stylem prowadzenia poszczególnych sesji i całej terapii. Przykładowe nurty, w jakich są szkoleni psychoterapeuci, to poznawczo-behawioralny, humanistyczny, psychodynamiczny bądź egzystencjalny. Kolejnym warunkiem wykonywania tego zawodu jest wykazanie się odpowiednimi predyspozycjami osobistymi, które są weryfikowane podczas rekrutacji do szkoły psychoterapii, a także odbyć staż kliniczny oraz terapię własną. Natomiast już w trakcie pracy, psychoterapeuci poddają się regularnie superwizji.
Charakter udzielanej pomocy
Wsparcie, jakiego udziela psychoterapeuta, zwykle ma charakter długoterminowy, obejmujący zakres nawet kilku lat, ale odbywają się również terapie krótkoterminowe, czasem nie przekraczające kilku sesji. Wszystko zależy od tego, z jakimi problemami i potrzebami zgłosi się klient. Pierwsza sesja standardowo skupia się na diagnozie problemu i zorientowaniu się w sytuacji życiowej oraz oczekiwaniach klienta wobec terapii. Zakres udzielanej pomocy obejmuje leczenie różnego rodzaju zaburzeń osobowości i innych problemów psychologicznych, takich jak zmaganie się ze skutkami traumy, stany depresyjne i lękowe, zaburzenia odżywiania, długotrwałe problemy emocjonalne i trudności z budowaniem relacji międzyludzkich. Psychoterapeuta posiada odpowiednią wiedzę i umiejętności, aby wraz z klientem dotrzeć do głębokich źródeł obecnych problemów, a następnie pomóc wypracować nowe skuteczniejsze sposoby radzenia sobie z nimi. Wszystko to wymaga czasu, wnikliwego skupienia się na osobie klienta oraz zbudowania odpowiedniej jakości relacji terapeutycznej, zaś czas trwania i specyfika procesu psychoterapii daje takie możliwości. W razie potrzeby równolegle z psychoterapią może być stosowana również farmakoterapia, jednak w tym celu należy zgłosić się do lekarza psychiatry.
Jakie są częste błędy w postrzeganiu psychologów i psychoterapeutów?
- Psycholog i psychoterapeuta to synonimy. Nie. To dwa odrębne zawody, różniące się wymaganym wykształceniem i przygotowaniem zawodowym, uprawnieniami i zakresem udzielanego wsparcia.
- Każdy psychoterapeuta najpierw musi ukończyć psychologię. Nie. Aby rozpocząć szkołę psychoterapii, należy mieć ukończone studia magisterskie, jednak mogą to być różne kierunki, np. medyczne lub humanistyczne. Oczywiście, w takich przypadkach, kandydat na psychoterapeutę musi włożyć większy nakład w pracy w uzupełnienie brakującego obszaru wiedzy psychologicznej.
- Psycholog i psychoterapeuta mogą przepisywać leki. Nie. Receptę może wystawić jedynie lekarz psychiatra.
- Psycholog i psychoterapeuta to „cudotwórcy”, którzy za pomocą kilku specjalnych technik naprawią nasze życie. Nie. Aby dokonała się zmiana na lepsze potrzebne jest zaangażowanie klienta i wzięcie przez niego odpowiedzialności za swoje życie, jednak dzięki profesjonalnemu wsparciu psychologicznemu, te pozytywne zmiany mogą zostać osiągnięte znacznie szybciej, z co najważniejsze – skutecznie i trwale.
- Psychologowie i psychoterapeuci nie mogą udzielać skutecznej pomocy, jeśli sami mają jakiekolwiek problemy osobiste. Nie. Oczywiście zarówno psycholog, jak i terapeuta jest tylko człowiekiem i może mierzyć się z różnymi trudnościami życiowymi. Jednak posiadana wiedza i kompetencje pozwalają po pierwsze tak radzić sobie z własnymi trudnościami, aby nie rzucały one cienia na relację z klientem i interpretację jego problemów, a po drugie budować jeszcze wyższy poziom empatii i zrozumienia specyfiki tego rodzaju trudności. Dodatkowo psychoterapeuci podczas przygotowania zawodowego przechodzą własną terapię, dzięki której mogą uporać się z ewentualnymi problemami a także rozwinąć swoje predyspozycje osobowościowe do udzielania pomocy innym.
Co jest wspólne dla psychologów i psychoterapeutów?
- Posiadają szeroką wiedzę na temat psychologicznych mechanizmów funkcjonowania człowieka i potrafią ją zastosować adekwatnie do potrzeb klienta.
- Nie są lekarzami i nie mogą wystawiać recept na leki.
- Obowiązuje ich tajemnica zawodowa.
- Udzielą profesjonalnej pomocy osobie, która się do nich zgłosi, a jeśli dany problem wykracza poza zakres ich specjalizacji, przekierują potrzebującego do kompetentnego specjalisty.
…a co ich różni?
- Wykształcenie. W przypadku psychologa studia magisterskie na kierunku psychologia, natomiast dla psychoterapeuty – wykształcenie wyższe plus podyplomowa szkoła psychoterapii.
- Przebyta terapia własna. Dla psychoterapeuty jest ona obowiązkowa, zaś dla psychologa opcjonalna.
- Zakres i czas udzielanej pomocy. Psycholog wspiera raczej w doraźnym poradzeniu sobie z trudnościami lub kryzysami, ewentualnie wystawia opinie do różnych celów. Psychoterapeuta razem z klientem wykonuje pracę na nieco głębszym poziomie, poszukując rozwiązań długotrwałych problemów i pomagając wypracować nowe formy radzenia sobie z nimi.
Niezależnie od tego, czy wybierzesz pomoc psychologa, czy psychoterapeuty, ważne, by była to osoba o sprawdzonych kompetencjach, posiadająca ugruntowaną wiedzę i szerokie doświadczenie w obszarze, w którym potrzebujesz wsparcia. Pomożemy Ci wybrać specjalistę spełniającego te kryteria.
