Zaburzenia osobowości

Zaburzenia osobowości są to trwałe wzorce przeżywania emocji i zachowania, które utrudniają jednostce funkcjonowanie w społeczeństwie i w mniejszym lub większym stopniu są dla niej źródłem cierpienia. Jednym z nich jest tzw. osobowość z pogranicza – borderline, opisana na oddzielnej stronie.

Jednym z częściej spotykanych zaburzeń osobowości jest osobowość narcystyczna, która charakteryzuje się przekonaniem o własnej wyjątkowości i wyższości nad innymi ludźmi, arogancją oraz brakiem gotowości przyjęcia jakiejkolwiek krytyki na swój temat. Taka osoba łatwo wpada w złość, ma tendencję do stosowania manipulacji oraz poniżania innych osób. Jednak pod maską wyższości kryje się niska samoocena i pragnienie bezwarunkowej miłości i akceptacji. Niestety osoby narcystyczne nie są skłonne do poszukiwania pomocy psychologicznej, dopóki nie zostaną do tego nakłonione krytycznymi okolicznościami życiowymi, np. ryzykiem rozpadu ważnego dla nich związku.

Osoby, które stale domagają się od bliskich wsparcia, opieki i wyręczania ich w obowiązkach i podejmowaniu decyzji, mogą posiadać osobowość zależną. Cechuje je niesamodzielność, uzależnienie od partnera lub innych bliskich osób i odczuwanie lęku i dyskomfortu podczas nieobecności osoby pełniącej rolę jej opiekuna.

Osobowość unikowa (lękliwa) dotyczy osób, które co prawda chcą przebywać w towarzystwie ludzi, ale też bardzo się obawiają braku akceptacji, krytyki i odrzucenia, dlatego wolą unikać kontaktów z ludźmi. Jest to dla nich źródłem cierpienia związanego z odczuwaną samotnością.

Natomiast osobowość aspołeczna charakteryzuje osoby, które celowo unikają kontaktów społecznych, są samotnikami mało zainteresowanymi życiem towarzyskim i erotycznym. Nie wchodzą w bliskie związki uczuciowe i mogą być opryskliwi wobec każdego, kto zaburzy ich spokój.

Osoby o cechach osobowości paranoicznej są nadmiernie podejrzliwe i przekonane o złych intencjach otaczających je ludzi. W związkach mają tendencję do kontrolowania partnera, podejrzewając go o zdradę. Nie wybaczają innym błędów i zachowują się bardzo powściągliwie, spodziewając się, że każda ujawniona informacja o sobie zostanie wykorzystana przeciwko nim.

Określenie osobowość anankastyczna opisuje osoby, które boją się zmian i niepewności do tego stopnia, że starają się kontrolować wszystkie aspekty swojego życia. Silny perfekcjonizm odbiera im spontaniczność, elastyczność i utrudnia funkcjonowanie w relacjach społecznych.

Zaburzenia osobowości nie są chorobami psychicznymi ale utrwalonymi wzorcami funkcjonowania w relacjach i radzenia sobie z emocjami. Często prowadzą one do istotnego upośledzenia zdolności radzenia sobie w życiu i budowania satysfakcjonujących relacji, a także do pogłębiającego się cierpienia emocjonalnego, związanego np. z poczuciem samotności.

Na szczęście nawet najbardziej skomplikowane problemy da się rozwiązać dzięki własnej determinacji i znalezieniu odpowiedniego wsparcia psychologicznego. Psychoterapia daje szansę głębokiego zrozumienia emocji i zdarzeń leżących u podłoża zaburzeń oraz wypracowania lepszych sposobów radzenia sobie z nimi i funkcjonowania w relacjach międzyludzkich i życiu codziennym.