Uzależnienia od substancji psychoaktywnych

Substancje psychoaktywne to takie, które w bezpośredni lub pośredni sposób wpływają na działanie naszego mózgu i mogą zmieniać nasze postrzeganie, reakcje, świadomość, stany emocjonalne i zachowanie. Używanie ich może łatwo doprowadzić do uzależnienia, czyli sytuacji, kiedy nie potrafimy już kontrolować ich zażywania i w istotny sposób oddziałują na nasze codzienne funkcjonowanie, często w destrukcyjny sposób.

Najczęściej spotykane substancje uzależniające to alkohol, narkotyki i niektóre leki, np. nasenne bądź psychotropowe. Uzależniające działanie mają też nikotyna zawarta w papierosach, kofeina i steroidy używane w celach medycznych bądź do stymulowania przyrostu masy mięśniowej. Alkoholizm, narkomania, lekomania i inne uzależnienia doprowadzają do wielu szkodliwych skutków w sferze zdrowotnej, rodzinnej i zawodowej.

Początek uzależnienia jest najczęściej trudny do uchwycenia, łatwo jest przekroczyć cienką granicę między używaniem a nadużywaniem danej substancji. Czasem pierwszy sygnał problemu pojawia się, kiedy bliskie osoby zwracają nam uwagę, że np. pijemy za dużo alkoholu i staje się to szkodliwe dla nas i otoczenia. Trudno jest się uwolnić od nałogu, kiedy staje się on naszym głównym sposobem radzenia sobie z przykrymi emocjami, np. smutkiem, lękiem, niepewnością, wstydem, samotnością. Jeśli nauczyliśmy się, że po użyciu substancji nasze samopoczucie się poprawia i nie wymaga to dużego wysiłku, będziemy coraz chętniej sięgać po tą substancję w podobnych okolicznościach a w końcu zawsze, kiedy odczuwamy jakikolwiek dyskomfort. Równolegle, z czasem nasza tolerancja tej substancji będzie rosła. Jednocześnie będziemy czuli się coraz gorzej ze świadomością tego, co się dzieje w naszym życiu. Poza uzależnieniem fizycznym, powstaje w ten sposób błędne koło psychicznej zależności od substancji i mieszanki przykrych emocji jej towarzyszących.

Aby trwale uwolnić się od szkodliwego nałogu, poza doraźnym leczeniem uzależnienia, obejmującym np. odtrucie organizmu, potrzebna jest specjalistyczna pomoc psychologiczna, skupiająca się na odnalezieniu psychicznych źródeł problemu i wykształceniu konstruktywnych metod radzenia sobie z trudnymi emocjami.